Son yıllarda elektrikli araçlar (EV), fosil yakıtlara olan bağımlılığın bir çözümü olarak ön plana çıkmaktadır. Ayrıca bu araçlar çevreye duyarlılık ve sürdürülebilirlik açısından da içten yanmalı motorlu (ICE) araçların uygun maliyetli bir alternatifi olarak görülmektedir. 2030 yılına kadar EV'lerin dünya çapında satılan araçların yüzde 30'undan fazlasını temsil etmesi beklenmektedir.
Bu süreçte hükümetler e-mobiliteye geçiş için yeni yasalar oluşturmakta ve teşvikler başlatmaktadır. Aynı zamanda otomobil üreticileri pazara daha fazla elektrikli model sunmaya başlamıştır.
EV’lerin gelişmesi ve kullanımının yaygınlaşmasında depoyu doldurma şekli yani şarj ekipmanı çok önemli bir rol oynamaktadır. Günümüzde içten yanmalı motorlu araç kullanan sürücüler depolarını yakıtla doldurmaya alışkındır. Benzin göstergesinden bakarak var olan yakıtın onları ne kadar mesafeye kadar götürebileceğini bilirler. Ancak bu EV söz konusu olduğunda sistem daha farklı çalışmaktadır. EV’inizi şarj edebileceğiniz yerler benzin istasyonlarının ötesine geçmiştir; evinizde, ofisinizde, AVM’de ya da gittiğiniz bir restoranda bile aracınızı şarj edebilme esnekliğiniz mevcuttur. Aynı zamanda, aracı şarj etme süresi şarj seviyesine (Seviye 1, Seviye 2 ya da Seviye 3) ve araç tipine göre değişiklik göstermektedir.
Bir EV, 3 farklı seviyede şarj edilebilmektedir. Bu seviyeler Seviye 1, Seviye 2 ve Seviye 3 olarak isimlendirilir. Genel olarak, şarj seviyesi ne kadar yüksek olursa (Örnek: Seviye 3), güç çıkışı o kadar yüksek olur ve elektrikli otomobilinizi o kadar hızlı şarj eder.
Şarj seviyelerinden bahsederken elektrik akım tiplerine de kısaca değinmek önemlidir. EV şarjında iki farklı elektrik akımından bahsedilebilir. Bunlar AC yani alternatif akım ve DC yani doğru akımdır.
AC, şebekeden gelen ve evinizdeki veya ofisinizdeki ev prizlerinden erişilebilen elektriktir. AC periyodik olarak yön değiştirir, böylece akım değişir. AC elektriği uzun mesafelerde verimli bir şekilde taşıyabildiğinden, hepimizin bildiği ve doğrudan erişebildiği küresel bir standarttır.
Pillerde depolanan veya elektrikli cihazların içindeki gerçek güç devrelerinde kullanılan elektrik ise DC yani doğru akımdır. AC'ye benzer şekilde, DC de adını gücünün akış şeklinden alır; DC’de elektrik düz bir çizgide hareket eder ve cihazınıza doğrudan güç sağlar.
Bir elektrikli cihazı prize taktığınızda, her zaman AC yani alternatif akım alacaktır. Ancak elektrikli cihazlardaki piller DC yani doğru akımı depolar, bu nedenle elektrikli cihazınızı prize taktığınızda AC’den aldığı akımı içinde DC’ye dönüştürür.
Bu durum EV’lerde de aynıdır. AC üzerinden bir güç alındığında aracın içindeki pil bunu sadece DC olarak depolayabildiğinden güç EV içinde bir on-board çevirici tarafından AC’den DC’ye dönüştürülür.
Alternatif akım (Alternative Current – AC) şarjı olarak isimlendirilir. Bu tip şarj yönteminde aracınızı çevrenizde yer alan herhangi bir elektrik prizine takarak şarj edebilirsiniz. Kolaylık bakımından en basit yöntem olmakla birlikte hız anlamında en yavaş şarj yöntemidir. Herhangi bir özel kuruluma gerek yoktur. Şarj etme işleminde herhangi bir güç dönüştürücüsüne ihtiyaç duyulmaz. Seviye-1’de gerilim ve çıkış gücü oldukça düşüktür ve bir elektrikli aracı şarj etmek yaklaşık 20-50 saat sürebilir.
Alternatif akım (Alternative Current – AC) şarjı olarak isimlendirilir. Bu şarj tipi ev ya da ofis kullanımlarında en kullanışlı şarj yöntemidir. Çünkü Seviye 2’de gerilim ve çıkış gücü Seviye 1’e göre daha yüksektir. Bu nedenle, çok daha hızlı şarj etme imkânı sağlar. Güç çıkışı 3.7kW – 22kW arasında değişim gösterir. Bu şarj üniteleri için montaj gereklidir. Aracın batarya kapasitesine ve durumuna bağlı olarak şarj süresi değişebilmektedir. Ortalama olarak Seviye-2’de bir elektrikli aracı şarj etmek 3-10 saat sürebilir.
Doğru akım (Direct Current – DC) şarjı olarak isimlendirilir. EV’de kullanılan bataryalar doğru akım ile çalışır. Dolayısıyla doğru akım şarj sistemlerinin kullanılması durumunda bataryalar herhangi bir çeviriciye gerek duyulmaksızın direkt olarak şarj edilebilir. Aynı zamanda doğru akım şarj sistemlerinin çıkış gücü 24 – 360 kW arasında değişmektedir. Yüksek çıkış gücü sayesinde bir elektrikli araç, 30 dakika gibi kısa bir sürede tam şarj edilebilmektedir. Diğer bir deyişler, Seviye 3 tipi şarj, elektrikli araç şarj etmenin en hızlı yoludur. Diğer yandan alt yapı olarak ciddi yatırımlar gerektirdiğinden maliyetli bir alternatiftir.
Seviye 1 ve Seviye 2 şarj, AC'yi DC'ye aracın on-board çeviricisi aracılığıyla dönüştürür. Seviye 3 şarj ise aküye doğrudan DC gücü sağlar. Bunun nedeni, AC’nin DC’ye dönüştürülmesinin aracın dışında ve şarj istasyonunun kendisinde gerçekleşmesidir. Seviye 3 şarj (DC şarj veya hızlı şarj olarak da adlandırılır), zaman alan dönüştürme sürecini ortadan kaldırır ve EV pilini doğrudan ihtiyaç duyduğu güçle besler. Bu sebeple de şarj süresi Seviye 1 ve Seviye 2 şarjlara göre daha hızlıdır. Özetle, bir aracın şarj süresi Seviye 1, 2 ya da 3 tipi şarja göre değişim gösterir.
